Bezpieczny ładunek, czyli co mówi prawo

Osoby zawodowo związane z transportem drogowym wiedzą, jak ważną rzeczą jest prawidłowe zabezpieczenie ładunku. Pytanie tylko, co to znaczy „prawidłowo zabezpieczony ładunek”. Czy jest na to jakaś definicja? Okazuje się, że jak najbardziej.

• Zasady ogólne

O ogólnych warunkach przewozu ładunków rozstrzyga znowelizowany 31 października tego roku art.61 Prawa o ruchu drogowym. Punkt pierwszy artykułu mówi, że każdy ładunek nie może powodować przekroczenia dopuszczalnej masy całkowitej lub dopuszczalnej ładowności pojazdu. Powinien być on także odpowiednio umieszczony, tak by nie powodował przekroczenia dopuszczalnych nacisków osi pojazdu na drogę; nie naruszał stateczności pojazdu; nie utrudniał kierowania pojazdem i wreszcie nie ograniczał widoczności drogi lub nie zasłaniał świateł, urządzeń sygnalizacyjnych, tablic rejestracyjnych lub innych tablic albo znaków, w które pojazd jest wyposażony. Ustawodawca rozstrzyga także o umieszczeniu ładunku na pojeździe, który to ładunek powinien być zabezpieczony przed zmianą położenia lub wywoływaniem nadmiernego hałasu. Ciekawostką jest to, że w świetle prawa ładunek… nie może mieć odrażającego wyglądu lub wydzielać odrażającej woni. Dodatkowo urządzenia służące do mocowania ładunku powinny być zabezpieczone przed rozluźnieniem się, swobodnym zwisaniem lub spadnięciem podczas jazdy. Jeśli przewozimy ładunek sypki, to może być on umieszczony tylko w szczelnej skrzyni ładunkowej, zabezpieczonej dodatkowo odpowiednimi zasłonami uniemożliwiającymi wysypywanie się ładunku na drogę.

• Umieszczanie ładunku wystającego poza obrys pojazdu

A co z ładunkiem, który z uwagi na swoje gabaryty jest większy od powierzchni ładunkowej i wystaje poza płaszczyzny obrysu pojazdu? Otóż może on być na nim umieszczony tylko przy zachowaniu następujących warunków:

1. ładunek wystający poza boczne płaszczyzny obrysu pojazdu może być umieszczony tylko w taki sposób, aby całkowita szerokość pojazdu z ładunkiem nie przekraczała 2,55 m, a przy szerokości pojazdu 2,55 m nie przekraczała 3 m, jednak pod warunkiem umieszczenia ładunku tak, aby z jednej strony nie wystawał na odległość większą niż 23 cm;
2.  ładunek nie może wystawać z tyłu pojazdu na odległość większą niż 2 m od tylnej płaszczyzny obrysu pojazdu lub zespołu pojazdów; w przypadku przyczepy kłonicowej odległość tę liczy się od osi przyczepy;
3.  ładunek nie może wystawać z przodu pojazdu na odległość większą niż 0,5 m od przedniej płaszczyzny obrysu i większą niż 1,5 m od siedzenia dla kierującego.

Przy przewozie drewna długiego dopuszcza się wystawanie ładunku z tyłu za przyczepę kłonicową na odległość nie większą niż 5 m.

• Chorągiewka prawdę ci powie

W myśli prawa ładunek wystający poza przednią lub boczne płaszczyzny obrysu pojazdu powinien być odpowiednio oznaczony. Dotyczy to również ładunku wystającego poza tylną płaszczyznę obrysu pojazdu na odległość większą niż 0,5 m.

• Ustawodawca ustalił w tych przypadkach następujące oznakowanie ładunku:

1. ładunek wystający z przodu pojazdu oznacza się chorągiewką barwy pomarańczowej lub dwoma białymi i dwoma czerwonymi pasami, tak aby były widoczne z boków i z przodu pojazdu, a w okresie niedostatecznej widoczności ponadto światłem białym umieszczonym na najbardziej wystającej do przodu części ładunku;
2. ładunek wystający z boku pojazdu oznacza się chorągiewką barwy pomarańczowej o wymiarach co najmniej 50 x 50 cm, umieszczoną przy najbardziej wystającej krawędzi ładunku, a ponadto w okresie niedostatecznej widoczności białym światłem odblaskowym skierowanym do przodu oraz czerwonym światłem i czerwonym światłem odblaskowym skierowanym do tyłu; światła te nie powinny znajdować się w odległości większej niż 40 cm od najbardziej wystającej krawędzi ładunku; jeżeli długość wystającego z boku ładunku, mierzona wzdłuż pojazdu, przekracza 3 m, to chorągiewkę i światła umieszcza się odpowiednio przy przedniej i tylnej części ładunku;
3. ładunek wystający z tyłu pojazdu oznacza się pasami białymi i czerwonymi umieszczonymi bezpośrednio na ładunku lub na tarczy na jego tylnej płaszczyźnie albo na zawieszonej na końcu ładunku bryle geometrycznej (np. stożku, ostrosłupie); widoczna od tyłu łączna powierzchnia pasów powinna wynosić co najmniej 1000 cm2, przy czym nie może być mniej niż po dwa pasy każdej barwy; ponadto w okresie niedostatecznej widoczności na najbardziej wystającej do tyłu krawędzi ładunku umieszcza się czerwone światło i czerwone światło odblaskowe; przy przewozie drewna długiego zamiast oznakowania pasami białymi i czerwonymi dopuszcza się oznakowanie końca ładunku chorągiewką lub tarczą barwy pomarańczowej;
4. ładunek wystający z tyłu samochodu osobowego lub przyczepy ciągniętej przez samochód osobowy może być oznaczony chorągiewką barwy czerwonej o wymiarach co najmniej 50 x 50 cm, umieszczoną przy najbardziej wystającej krawędzi ładunku.

• ADR

Jednak co w przypadku transportu ładunków niebezpiecznych, bo i takie mogą być przewożone pojazdami ciężarowymi. Zasady w tym przypadku określa umowa dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzona w Genewie 30 września 1957 r. która została ratyfikowana przez Polskę w 1975 r. Jest on nowelizowana co dwa lata z ostatnią w roku 2021. Umowa ADR mówi, że ładunek niebezpieczny to każdy towar, który może stanowić zagrożenie dla osób, mienia i środowiska naturalnego. Produkty i substancje posiadające cechy materiałów niebezpiecznych muszą być odpowiednio identyfikowane, klasyfikowane i nazwane standardowymi nazwami używanymi w przepisach ADR. Ponadto towar ADR musi być oznakowany odpowiednimi nalepkami, numerami, nazwami, aby ułatwić jego identyfikację. Dodatkowo towary niebezpieczne muszą być zapakowane w certyfikowane opakowania, które mają zapewnić bezpieczeństwo transportu. Przewóz ładunków niebezpiecznych w transporcie drogowym może się odbywać na 3 sposoby. Są to: przewóz w sztukach – wymagający oznaczenia każdej sztuki towaru nalepką ostrzegawczą i numerem UN, a w przypadku materiałów wybuchowych również ich nazwą; dozwolony jest transport w skrzyniach, kontenerach lub na platformach, a także wykorzystanie pojazdów ze specjalnie przygotowanym nadwoziem. Przewóz bez opakowania (luzem) – za pomocą pojazdów skrzyniowych lub kontenerów, przeznaczony do towarów stałych stwarzających niewielkie zagrożenie oraz przewóz w cysternach – wymagający odpowiedniego oznakowania.

• Ładunki ponadgabarytowe

A co w przypadku ładunków o dużych gabarytach i dużej masie. Oczywiście one także mogą być przewożone transportem drogowym jednak z licznymi obostrzeniami. W myśl prawa, a konkretnie art.2 punktu 35 a) ustawy Prawo o ruchu drogowym, pojazd nienormatywny to pojazd lub zespół pojazdów, którego naciski osi wraz z ładunkiem lub bez ładunku, wymiary lub rzeczywista masa całkowita wraz z ładunkiem lub bez niego są większe od dopuszczalnych przewidzianych w przepisach ustawy. Takie pojazdy by mogły wjechać na drogę są dzielone na kategorie (jest nich VII), które uwzględniają ich wielkość i masę, zaś zgodę na ich wyjazd wydają właściwe organa Administracji Państwowej, czyli np.: zarządca drogi właściwy dla drogi, starosta, Naczelnika Urzędu Celnego, a przy największych ładunkach GDDKiA. Dodajmy, że w przypadku dużych zestawów drogowych transport przy ich użyciu odbywać się musi z udziałem jednego lub dwóch pojazdów pilotujących. Warunki takiego transportu określa Rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 23 maja 2012 r. w sprawie pilotowania pojazdów nienormatywnych.

Jak widzimy zagadnienie bezpiecznego przewozu różnego rodzaju ładunków nie jest sprawą banalną i każdy, kto prowadzi działalność transportową, musi zdawać sobie z tego sprawę. A jeśli nie i np. przeładuje pojazd, co jest rzeczą nagminną, to spotka go surowa kara, uzależniona od procentowego przekroczenia dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu. Mandat za tego typu wykroczenie od tego roku wynosi do 3000 zł.